ساتقین و ساتیلان !! هانگی‌سی سوچلودور!؟

بؤلوم : اؤیكوجوك

باشقا اوخول‌اوتاقلاری (1) كیمی بیزیم‌ده اوخول‌اوتاغیمیزدادا نئچه دینج اوتوماز (2) اوشاق واریدی. اونلارین باشچی‌لارینا دؤرد نفر اولدوغونا گؤره دؤرتلوك دییردیلر. گونده بیر فیریلداق و اویون بزه‌ردیلر و اؤزلریندن سووای آیریلارینی‌دا پیس گونه سالاردیلار. او گون‌ده بو دؤردلوك قوروپو پیچیلداشیردیلار. بئله ‌گؤرنوردو یئنی بیر پیلان حاضیرلاییردیلار. بوینو یوغونلاری آیاغا قالخیب اؤرگتمه‌نین اوتوراجاغینا ساری گئدیب اووجوندا اولان سانجاقلاری چیخاری‌وئردی (3) و دیققتله اوتوراجاغین یوغروق (4) دریسینین آستیندا (آلتیندا) یئرله‌شدیردی و اوشاقلارا بوزاراركن جولو بارماغینی بورنونون اوستونه - سوس سیمگه‌سی (5) اولاراق- آپاریب گئری دؤندو یئرینه اوتوردو. اوشاقلار پیچیلداشدیلار آنجاق بیریسی‌نین جینقیری چیخمادی. هامی باشینی آشاغی سالمیشدیر و نه اولاجاغی!؟ گؤزله‌ییردیلر. چوخ چكمه‌دن اؤرگتمن قاپینی آچیب ایچری گیردی. اوشاقلار سایقی اولاراق آیاغا قالخدیلار و اؤرگتمن اوتراجاغا ساری گئدیب اوتوردو.

سانكی بیردن داغ سو اوستونده اوتورموش دییه " آخ" دئیب قالخدی. بو اولای چوخ سورعتلی اولدوغونا گؤره اوشاقلار یئرلرینده‌ده اوتورمامیشدیلار و اؤرگتمن قیزاریب بوزاردی. خیژم (6) ایله قیشقیریدی: هانسی قودوق بو ایشی گؤروبدور!؟

كیمسه‌نین سسی چیخمادی. آداملار هئچ، قاپی‌دان دوواردان‌دا قورخو یاغیردی. اؤرگتمن گئنه‌ده قیشقیردی: "دیلیز یوخ! سوروشدوم كیم بو سانجاقلاری باتیریب منیم اوتوراجاغیما!؟ "

ائله بیل اوخول‌اوتاغیمیزدا كیمسه یوخودو! بیر زینه سس چیخمیردی. اؤلو توزو هاوایا سپیلمیشدیر سانكی. اؤرگتمن اووجونو بوتون گوجویله یازی‌تاختاسینا چیرپدی و اوشاقلار بوتون دیكسیندیلر.

" بو ایشی گؤره‌نی منه تانیتماساز بوتون اؤرگنجی‌لری اؤز درسیمدن سالاجاغام. ایندی‌‌ده من كیلاسی ترك ائدیب و مودورون یانینا گئدیرم. بوگوندن بری بو كیلاس تعطیل‌دیر؛ ایسترسیزسه بو كیلاس اولسون و سیزده ایلین سونوندا بو درس‌ده تابلاناسینیز (7)  بوگونون سونونا قدر واختیز وار منه بو آدامی تانیتدیراسینیز."

اؤرگتمن بو سؤزلری سؤیله‌ییب و كیلاسدان چیخدی. آردینجا قاپینی چیرپدی.

ایندی اوشاقلار یئرلرینده اوتوردولار. اؤرگنجی‌لرین چوخو اللرینی یاریم‌یومروق ائتمیشدیلر و چنه‌لرینی اونون اوستونه سؤیكه‌میشدیلر. درین دوشونوردولر. بیلمیردیلر نه ائتسینلر. هر دن دؤنوب و بو ایشی تؤردنلره یان باخیردیلار گؤزلریندن یالواریش یاغیردی. آنجاق قورخولاریندان بیر سؤز دییه بیلمیردیلر.  

بو سسسیزلیگی بوینویوغون اوغلان بیر داها سیندیردی: " ائشیدم یوخسا گؤرم بیری بو كیلاسدان گئدیب و منیم یوخسا یولداشلاریمین آدینی وئریبسه او آدامین یوخسا آداملارین ننه باجیسینی .... ؛ اؤزونوده آغلار گونه قویارام. "

بو سؤز كیلاسدا اولان خبرچی‌لری و دئدیك‌اوتو (8) یایانلارین حالینی‌ پوزدو و باشقا اوشاقلارین‌ اومود چیراغینی‌دا سؤندوردو. بو یئرلرده گئنه بئله‌نچی آداملار (خبرچی‌لر) آرادا اولان سورونلارین (9) چؤزه‌سی (10) اولانلاردیلار آنجاق اوشاقلارین چوخو مودوردان چوخ بو بوینویوغوندان قورخوردولار.

بیرآزدان سونرا اوشاقلارین بیریسی كی آتوشقانین (11) یانیندا اوتوراردی یاواش سسله سؤیله‌دی:

" آی اوشاقلار اؤرگتمن ایندی پیلله‌لردن آشاغی گلدی و موتورونا ساری یوللاندی. "

بیردن هامی آتوشقالارا ساری هاپپیلدیلار. اؤرگتمنین گؤرمه‌یینه باش قول سیندیریردیلار. اؤرگتمن موتورونا مینیب گئتدی و اوشالارین چوخوسو حالدان گئدیب "وای ددم وای" دئدیلر. اینانمایانلاردا ایناندیلار كی ایش داها برك پیرتلاشدی. بئله بلله‌نیر " بو سن اؤل او سن اؤل‌دن دگیل!"

بو دورومدا بیرآن مودور كیلاسا گیردی و یئرلرینده اوتورمویان اوشاقلار جین كیمی یئرلرینه سوزولوب ائله هامی بیرلیكده آیاغا قالخدیلار. مودور اوشاقلارا ایله‌شین دئمه‌دن حیرصله سؤیله‌دی: " اؤرگتمنیز منه نه اولدوغو سؤیله‌دی. ایندی منه دئیین كیم یوخسا كیملر بو ایشی گؤردولر. دئمه‌سز یوخسا بو آداملار اؤزلرینی تانیتدیرماسالارسا اؤرگتمنیز بو كیلاسا سون قویوب و هامینیزی درس‌دن سالاجاق. من‌ده اؤز گؤره‌ویمده (12) اولاراق 5 نومره اینضیباط نومره‌نیزدن چیخاجام. اؤرگتمنیز گئتدی و سؤیله‌دی بو آداملار یوخسا آدام تانینمایانا چان او بو كیلاسا گلمی‌یه‌جك. ایندی بو آدام یوخسا اونو تانیانلار بو گونون سونونا قدر واخت وئریلیر اؤزلرینی تانیتدیرسینلار یوخسا كیمسه اونلارین آدینی بیزه وئرسین و باشقا اوشاقلار اونون اودونا یانماسینلار."

مودور سؤزلرینی دئدی و كیلاسدان چیخدی. گئنه اوشاقلار اوتوردولار. بیر چیخیلماز یول آچیلماز دوروم یارانمیشدی. اوشاقلار اوچ یئره بؤلونموشدولر. بیر قوروپ بوینویوغونلار قوروپو؛ بیر قوروپ آرادان آوارالار و باشقا قوروپ چالیشیردیلار بیر تمبل اوشاغی سئچیب و اونو راضیلاشدیرسینلار كی بو ایشی (سوچو) اؤز بوینونا آلیب و هامینی قوتارسین.

*****

ایكینجی چینقیراق (13) چالیندی. اوشاقلار سئل كیمی ائشیگه تؤكولدولر. آیاق‌یولونا گئدنلر گئتدیلر، یئمه‌لی‌لرین یییه‌نلر یئدیلر، سو ایچنلر ایچدیلر، اوینویانلار اوینادیلار آنجاق سوچلانان اوشاقلار درین دوشونردولر. ائله بیل بو دونیادا دگیلدیلر. گئنه چینقیراق چالیندی. اوشاقلار گمی (14)‌ سینانلار كیمی اوخول‌اوتاقلارینا گئتدیلر. سوچلانان اوشاقلاردا یئرلرینده اوتورموشدولار.

آغیر سوسقونلوق واریدی كیلاس‌دا؛ سانكی ساغیش گونونو (15) گؤزله‌ییردیلر آنجاق بوتون بو اوشاقلارین ساغ اللری بوش كیمی گؤرونوردو. بیر آن مودور ایچری گیردی. هامی قالخدی. اوتور دئدی. اوتدولار. مودور دؤرت بوینو یوغونو چاغیردی. كیسمه ائشیتدیكلرینه اینانمیردی هامیدان چوخ دؤرتلوك قوروپو! دؤرتلویون باشچیسی سوروشدو : " ندن بیزی ... ؟"

آنجاق مودرو اونلارا اؤچ (16) دئدی و دؤردونوده دؤیه دؤیه اوخول‌اوتاغیندان ائشیگه چیخاردی. بو سس كویه (səsküyə) گؤره باشقا كیلاسلارین‌دا اوشاقلاری قاپینی آچیب ائشیگه باخدیلار. اونلارین باشی اوزوم سالخیمی كیمی قاپیدان ساللانمیشدی.

بیر آز كئچدی و دؤرتلوك قوروپو ، كوسن اؤرگتمن كیمی پیلله‌لردن آشاغی انیب ائشیگه چیخدیلار. آنجاق چیخماق نه چیخماق!؟ باشچیدان سووای هامیسی آغلاییردیلار. باشچی‌ كئچر گئدر آتوشقالاردان باخان اوشاقلارا نیفرتله باخدی؛ اوشاقلار اؤزلرینی گیزله‌تدیلر.

***

عربجه دیلی اؤرگه‌دن اؤرگتمن كیلاسا گیردی و كیتابینی آچیب اؤرگتمه‌یه باشلادی. گون اورتایا یاخینلاشیردی و داها سونونجو چینقیراق سسی گلمه‌لی‌ایدی. اوخول اوتاغین قاپیسی چالیندی. كوسن اؤرگتمن ایسه مودور قاپی دالینداایدیلار. عربجه اؤرگتمندن ایسته‌دیلر كیلاسی اونلارا وئریب و اؤزو گئتسین. اؤرگتمن چانتاسی ایسه كیتابینی گؤتوروب و اوشاقلارا هله‌لیك دئییب چیخدی. كوسن اؤرگتمن و مودور ایچری گیردیلر. مودور سؤیله‌دی:

" اؤرگتمنیز سیزینله ایشی وار. "

بو سؤزودن سونرا چیخیب گئتدی و اؤرگتمنله اوشاقلار اوز اوزه قالدیلار. اؤرگتمن ائدرمن‌لر (17) كیمی دؤشونو قاباغا وئرمیشدی و كیلاسی باشدان آیاق آددیملایاراق بیر ساواشدا ظفر قازانمیش كیمی گؤرسه‌دیردی اؤزونو. بیر آز آددیملایاندان سونرا ماساسینین (18) آرخاسینا گئچدی آنجاق اوتورمادان اؤنجه – ائله بیل گؤزو قورخموشدو – اوتوراجاغین اوزه‌رینه (19) بیر ال چكیب سونرا اوتوردو. اوشاقلارین بیر ایكیسی پیققیلدادیلار.(20) اؤرگتمن ایلدیریم كیمی باخدی و گئنه سوسقونلوغو اوتوشدوردو. (21)

سونرا اوشاقلارین بیریسینین آدینی چاغیردی: " سعید پارسا " گلسین بورا.

سعید ال آیاغی اسه‌رك اؤرگتمنین گؤرسه‌تدیگی یئره گئتدی. اؤرگتمن باشینی اوشاقلارا ساری دولاندیردی و سؤیله‌دی:

" بو گون‌ده نه اولدوغونو سیز هامینیز مندن یاخشی بیلیرسینیز. او دؤرد نفردن، اوچونون آتاسی چاغیریلدی و بیری كی باشچیلیق ائدیردی اوخولدان چیخاریلاجاق؛ آنجاق قالدی سعید. سعید چوخ گیزلین او دؤرد نفرین آدینی بیزه یئتیردی. آنجاق سعیددن ایستیرم كی اینتیظاری اولماسین من اونا بو گوندن بّری یاخشیراق باخام؛ یوخ! تام ترسینه منیم یانیمدا سعیدین قونامی (22) بیر آزدا آشاغی گلیر. سیزده اؤرگه‌نین كی آدام نه قدر چتین‌لیكده اولسا یولداشین ساتماز!؟ "

بو سؤزلردن سونرا سعیددن ایسته‌دی كی یئرینه گئدیب اوتورسون. سون چینقیراق چالیندی و سئل آخدی.

*******************************************

سؤزلوكجوك :

1- اوخول اوتاغی = كیلاس

2- دینج اوتوماز = شولوغ – ناآرام – شر

3- چیخاری وئردی = تئز چیخارتدی – توپلو ائیلم (فعل مركب): اسكی تورك دیلینده بئله‌نجی ائیلم‌لر هیز و سورعتی گؤرسه‌تمك اوچون ایشله‌نیردی. اؤرنه‌یین (مثلن) : گلی‌وئردی = تئز گلدی ؛ آچی‌وئردی = تئز آچدی و ... .

4- یوغروق = پیلاستیك

5- سیمگه = نیماد – علامت – نیشان

6- خیژم ایله = چوخ عصبانیته دئییلیر – برك

7- تابلانماق = قبول اولونماق

8- دئدیك اوتو = خبرچینی – تهمت ووررماق

9- سورون = مسئله – موشكول

10- چؤزه‌سی = حل ائده‌نی

11- آتوشقا = پنجره – آغیزقا

12- گؤره‌و = وظیفه – اینسانا تاپشیریلان ایش - تاپشیریق

13- چینقیراق = زنگ

14- گمی = كشتی

15- ساغیش گونو = قیامت گونو (كیتاب-‌ی دده قورقود: "ساغیش گونونده، آینا گؤركلوSağış günündə ayna görklü "-  در روز قیامت آئینه زیباست.)

16- اؤچ Öç = ساكیت اول – خفه شو

17- ائدرمن  Edərmən= قهرمان

18- ماسا = میز – نیمكت

19- اوزه‌رینه = اوستونه

20- پیققیلداماق = گیزلی (قورخودان) گولومسه‌مه‌ك

21- اوتوشدورماق = حاكیم ائتمك

22- قونامQonam  = موقعیت – مقام 

گؤنده ر     بؤلوم لر: اؤیكو (حكایت)