اؤزل یازی

تكم گلیر خوش گلیر

اوغوز بایرامی (نووروز) ایله آیاق گلن تكم، كئچمیشدن میراث قالان آختا تكم، اسكی‌لردن بیزه خبر وئریر. اینسان‌دا یئنی‌لیك هوسینی نه قدر گوجلو اولدوغونو بیز تكم كیمی فولكولوریك دب‌دن گؤروروك. تكم آزربایجان خالقینین آراسیندا و تورك یوردوندا قالارقی و اؤزل یئری واردیر. تكم بیر ساده و گوجلو نوماییش‌دیر. كئچمیشی ایندی‌ده گؤرمك اولو تكم عمی ایله.

نووروزون گلمه‌سی خالق آراسیندا تكم‌چی و تكمین گلمه‌سینده؛ ایناندیریجی اولورموش.

تكم گلیر یاز گلیر                     آوازینان ساز گلیر.

اود چرشنبه‌سینه نئچه گون قالان كندلرین تورپاقلی یولوندان بیر سس گلیر:

تكه‌م گلدی، قیشین عوًمرو قوتاردی

چوْبان توتدو اوْنو داغدا اوْتاردی

بایرام گلیر دالیسینجا یاز گلیر

سیزین بو تازا بایرامیز موبارك

اریمش قارلارین دوپ دورو آخار سولاری و طبیعتین چیچكلنمه‌سی بو خوش آوزالار ایله "یئنی ایل گلدی"؛ اینسانلارا موشتولوق وئریر. تكم تكمچی‌سیز دیرسیز بیر قولچاق‌دیر. تكم‌چی اؤز شعرلرینی، آواز ائدیر و تكمین اویناتماغیندان یارانان سسدن بیر ریتمیك ماهنی یارادیر.

تكم ندیر:

آنا دیلیمیزده "تكه"؛ " اركك كئچی" و " ام" اونا اك اولور و "منیم" آنلامدا ایشله‌نیلیر. ییغجامی اولور "منیم اركك كئچیم".

بو قولچاقین 15 – دن 35 سانتیمیتر بویو اولور. اونا چوخلو قیرمیزی پارچادان قاییریلمیش گئییم گئیدیریپ؛ بوینوندان چینقیراق (زینقیرو)، دمیر آقچا (سكه)، مینجیق آسیرلار. ایشله‌دیلن قیرمیزی بویالار شادلیق و موتلولوق سیمگه‌سی كیمی تانیتدیریلیر. تكمچیلیك آتادان بالایا میراث قالان بیر هونر ساییلیر.

تكم‌خوتانین شعرلرینه باخیش

A – زنگان‌دا تكم گلمه‌میشدن اونو گؤزله‌مك شعرلری میللت ایچینده وار.

آی اوشاقلار گلین وئراخ ال اله                  گلین قویاخ اوز چمنه باش چؤله

بایرام آیی آغاش دورار یوخودان                    دنه دنه یاقیش یاقار بولوتدان

خاتون ننه یومورتانی بویویار                   تكه گلر خورجونونو اویویار

حاضیرلایین بو تكه‌نینی ات پایین               شیرنی‌سینی، بوقداسینی، قت پایین

B- تكم گئجیكیر:

- هاردا قالدی گلمه‌دی

- گلرده

- اولمویا هئچ گلمی‌یه

- دونن آخشام دییرلر؛ گؤزل دره یولوندا؛ تك‌عمی‌نی گؤروبلر

- یوخ بابا !

- هه واللاه

C- تكه‌م گلیر

1) اؤزونو تانیتدیریر:

*

بو تكه آختاتكه                بویونوندا وار نوختا تكه

گاه قول اولار ساتیلار            گاهدا چیخار تاختا تكه

**

بو تكم آختا تكم             بوینوندا وار نوختا تكم

توكلری بیز بیز دوروپ        بلكه گؤروب شاختا تكم

***

تكم تكم ناز ائیلر           نی كیمی آواز ایلر

ییغار قویون قوزونو           بایرامی پئشواز ائلر

****

بو تكم اویون ائیلر  

 قوردونان (قوردلاری) قویون ائیلر

ییغار كندین دوگوسون

آ ماحمودون تویون ائیلر

*****

تكه‌م بیر اویون ائیلر

قوردولان قویون ائیلر

ییغار گیلان دویوسون

چپیشین تویون ائیلر

2) خالق ایچینده اولان دبلره، اینانجلارا و مذهبه گؤره :

بیزیم یورددا یومورتانی یویارلار

اونو دونوب یئددی رنگه بویارلار

یئددی‌سینده تحویل اوسته قویارلار

سیزون بو تازه بایراموز موبارك                        آیوز، ایلوز، هفتوز، گونوز، موبارك

بیزیم یئرده قوهون قارپیز اكرلر

اونو تامام شهرلره توكرلر

تزه ایلین چوخ حسرتین چكرلر

سیزون بو تازه بایراموز موبارك                        آیوز، ایلوز، هفتوز، گونوز، موبارك

سولطان سر توْوله ده باغلار بوْز آتی

اوْنون بوینوندا وار قیزیل ساعاتی

خانلار، بَیلر بیزه وئرسین باراتی

سیزون بو تازه بایراموز موبارك                        آییز، ایلیز، گونوز، هفته‌ز موبارك

جناب جبرئیل نامه گتیردی

گتیر‌جگین پیمبره یئتیردی

موبارك قوللارین گؤیه گؤتوردی

سیزون بوتازه بایراموز موبارك               آیوز، ایلوز، هفتوز، گونوز موبارك

امیرالمومنین تخته چیخاجاق

یزیدین بوینونا نوخدا ووراجاق

شیرین شربت سو یئرینه آخاجاق

سیزون بوتازه بایراموز مبارك                آیوز ، ایلوز ، هفتوز ، گونوز مبارك

حسن دور عسگری اون بیر اماموز

محمد مهدی صاحب زمانوز

بولاردان غیرییه یوخدور گمانوز

سیزون بوتازه بایراموز موبارك                   آیوز، ایلوز، هفتوز، گونوز موبارك

مختار اوتو یاندیردی داما آتدی

خبر اهل مدینه شاما چاتدی

جماعت جهد ائدوب مرادا چاتدی

سیزون بوتازه بایراموز موبارك                      آیوز، ایلوز، هفتوز، گونوز موبارك

3) گولمه‌جه‌لر و آتماجالار:

*

تكم گئتدی مرنده                  تاماشادی گلنده

كول تكمین باشینا                  قایناناسی بیلنده

**

آغ دَه‌وَه‌نین گؤزلری یئره گلمز دیزلری                   بو ایامین قیزلاری كبینین كسر اؤزلری

***

یاشیللار آی یاشیللار            دوواردان بوْیلاشیرلار

بو آیّامین قیزلاری              ار اوسته ساواشیرلار

****

تكه‌م گئتدی مئشگینه

وعده وئردی بئش گونه

گلمه‌دی اوْن بئش گونه

تكه‌می اوًلدوردولر             آتدیلار خان كوًشگونه

*****

آی منیم آلا تكه‌م

باشیما بالا تكه‌م

گزه‌گن آروادلارین

سیرغاسین‌ یالا تكه‌م

******

تكه‌م تكه‌م آتلاما

قول قیچیوی قاتلاما

ساباه كی بایرام گلیر

گئدیب، چوًلده اوتلاما

4) تكم‌چی‌نین خلعتی: هر قاپی‌یا گئتسه تكم او ائو یییه‌سیندن خلعت ایسته‌ر. آنجاق شعر و آواز اوخویا اوخویا:

*

آی تكمین كندی وار

كمندی وار كندی وار

هر قاپیدا اویناسا

بیر نلبكی قندی وار

**

تكم اولدو ایپین گتیر آی خانم

چاتدیغیجان یوكون گتیر آی خانم

كسمه پائین بوتون گتیر آی خانم

سوندا آنیمساتمالی‌یام تكم و تكمچی دن باشقا ایلین سون گونلرینده سایاچی‌لار دا گؤرونه‌ردیلر. سایاچی‌لار اوره‌ك دولو سئوگی و خیر دوعالاری‌ایله خالق‌آراسینا گئدیپ و ماهنی‌لارلا و شعرلرله یاخشی و بركتلی ایل آرزوسوایله میللتدن بایرام پایلارینی آلاردیلار.

گؤنده ر     بؤلوم لر: تانیتیم