ازدواج و آسیب شناسی علل افزایش سن ازدواج در میان فعالان ملی آزربایجان

نیاز به تشكیل زندگی فارغ از مرتفع نمودن بسیاری از مسائل از قبیل، ارضاء نیازهای جنسی، افزایش احساس مسئولیت پذیری، تقویت اعتماد به نفس، شكل دهی و انسجام بر روند زندگی و بسیاری مسائل دیگر كه كارشناسان و محققان در زمینه های مختلف از جمله روانشناسی، جامعه شناسی، فلسفه، حقوق و ... در برهه های مختلف بدانها پرداخته اند؛ از منظر حركتهای اجتماعی نیز قابل بررسی است. در این مقاله سعی خواهم كرد به شكلی ساده به این موضوع پرداخته و امیدوارم كه فتح بابی باشد تا دوستان و همفكران دیگر نیز بر حسب تخصص خویش این مقوله را از دریچه نگاه خویش بگذرانند.

علل افزایش سن ازدواج در بین فعالان اجتماعی

جدای از كنكاشها و تحقیقات مختلف و متفاوت انجام گرفته تاكنون و نیز تایید علل و عوامل افزایش سن ازدواج در كلیت اجتماع ایران، از جمله مشكلات مالی جوانان، مسئله مسكن، شغل مناسب، نیز افزایش تفاوتهای فرهنگی و .... ، این مشكلات همچون سایر جوانان ساكن در ایران، در افزایش سن ازدواج و تاهل گریزی فعالان حركت ملی نیز تاثیر خود داشته اند. اما موضوعی كه در اینجا شایان توجه است؛ نكاتی است كه علاوه بر مسائل فوق گریبانگیر فعالان مدنی آزربایجانی است و باعث تشدید این روند شده است. این عوامل می تواند شامل موارد زیر باشند:

1-   بیشتر فعالان حركت ملی آزربایجان را پسران و جنس مذكر تشكیل داده اند. متاسفانه جامعه سنتی ما مسئولیت عظیم و بزرگ حل مسائل خانواده را به آنها سپرده است. علاوه بر موضوعات اشتغال، تحصیل، مسكن و ... ؛ مسئله " تضمین آینده" نیز یكی از مسائل مهم در بین این قشر است. فعالان مدنی آزربایجان به خاطر مبارزات ملی خود، هر روز در خطر قرار دارند. شدت تاثیر این مساله به شكلی است كه حتی فعالان جوانی كه از نظر تمكن مالی در سطح متوسط و یا بالایی قرار دارند؛ یا در مشاغل آزاد و پردرآمد مشغول فعالیت هستند هم به این مساله اهمیت فراوانی داده و آن را سد راه تشكیل خانواده می دانند.

2-   تجربیات تلخ تاریخی نیز كه در ذهن ناخودآگاه ملت ما وجود دارد نیز می تواند یكی از دلایل این موضوع باشد. با كمی دقت در زندگی قهرمانان ملی مان به الگوهای بسیار كمی برخورد می كنیم كه توانسته باشند با یك ازدواج موفق زندگی مشترك قابل اتكایی داشته و در سایه این حیات مشترك موفق، فرزندان موفقی را پرورش داده باشند.

خانواده ها دوست دارند فرزندانشان ادامه دهنده راهشان باشند و خدشه ای به حیثیت و آبرویشان وارد ننمایند. مردان و زنان فعال در حركتهای اجتماعی از همسرانشان انتظار صبر و شكیبایی دارند. همسران از یكدیگر انتظار دارند؛ حتی اگر شوهر یا زن نمی تواند همپای همسر خود مبارزه نماید، لااقل مانع حركت و فعالیت وی نشود.  

دوستی 35 ساله در علل مخالفت خویش با مقوله ازدواج می گفت: " به فرض كه من بروم و زن بگیرم، از كجا معلوم كه همسرم همانی باشد؛ كه لااقل مانعی در جریان مبارزاتم نشود؛ و سپس صاحب فرزندانی شوم كه در رویاهایم آنها را ادامه دهنده راه خویش ترسیم نموده ام. حال چندین سال باید برای 2 یا 3 فرزند خویش تلاش نمایم تا بزرگ شوند. كدام تضمین وجود دارد كه آنها در جهت مخالف من قرار نگیرند!؟" این دوستم در ادامه مثالهایی از فعالان متاهلی آورد كه براستی در زندگی مشترك خویش دچار اشتباه شده و پتانسیل بالای خود را از بین برده بودند. این دوستم می گفت: " نام ستارخان بر ذهنها خواهد ماند؛ اما آیا كسی فرزندان ستارخان را می شناسد!؟ آیا آنها توانسته اند نقشی در آزربایجان داشته باشند!؟ فرزندان واقعی ستارخان ادامه دهندگان راه وی هستند. من اگر بتوانم چندین نفر را به مرحله بیداری ملی (اویانیش) برسانم؛ همانها فرزندان و برادران من هستند. این از نظر زمانی و همچنین سرمایه گذاری نیز غیرقابل مقایسه با هزینه های تشكیل زندگی مشترك است."

این دوستمان به نكات مهمی اشاره می كرد، كه امیدوارم سایر دوستان اهل فن در این زمینه نیز تحقیق نموده و به این پرسش پاسخ دهند كه چرا خانواده های آزربایجانی در انتقال اهداف، آمال و آرزوهای به حقشان به فرزندان خویش نمی‌توانند بسیار موفق عمل كنند!؟ در حالیكه در جوامع متمدن شاهدیم كه فرزندان بیشتر به سمت ارتقاء و افزایش سطح كمی و كیفی آمال خانواده در همه زمینه ها می كنند؛ كه تاثیر آن نیز بر كلیت اجتماع باعث پیشرفت همه جانبه آنها می گردد.

البته در صورتی كه بتوان بر مشكلات و معضلات ازدواجهای ایدئولوژیك فائق آمد؛ بسیاری از این مسائل حل و خانواده های موفقی نیز در آینده تشكیل خواهند شد. كه در چند سال اخیر به نمونه هایی از ازدواجهای موفق ایدئولوژیك می توان برخورد نمود.

نقاط ضعف ازدواجهای ایدئولوژیك

در ازدواجهای معمولی نقاط و نكات مشترك بین زوجین و خانواده ها حول تعاریف و منافع خاصی می چرخند؛ كه همه اقشار جامعه با آن آشنایی دارند. اما در ازدواجهای ایدئولوژیك اولویت و محوریت با یك هدف و فكر خاص است. این فكر و هدف خاص گاه به تنهایی چنان قدرتی دارد كه طرفین ازدواج نكات بسیار مهمی را در زندگی نادیده می گیرند. این اشتباه است. مسائل زیادی در ازدواج دخیل هستند كه عدم توجه و یا كم توجهی بدانها باعث شكست در زندگی مشترك می شود. یك هدف بزرگ از تعداد بسیار زیادی اهداف كوچك و متوسط تشكیل می شود؛ كه جهت تحقق آن، برحسب گستردگی و وسعت هدف، نیاز به فعالیت یك شخص یا گروه و یا یك اجتماع بزرگ دارد. حال در برابر مسائل ملی آزربایجان خانواده ها و زوجین باید فقط به نقش خویش بنگرند. همانقدر كه ظرفیت داریم باید برای حركت ملی انرژی صرف كنیم. نه بیشتر و نه كمتر. انتظار ایثار بیش از حد از همسرتان باعث بروز تنش و خدای ناكرده مسائل عدیده و بغرنج می شود. در ایدئولوژیها اگر تعقل حاكم نشود، خشونت و سرخوردگی بدنبال دارد.

لازم به توضیح است؛ فدا نمودن اصول اولیه و مهم زندگی فردی و تاهلی، جهت حصول به یك هدف جمعی بدون درایت و فقط از روی احساس عملی اشتباه و نابخشودنی است. این خطری است كه تمام ازدواجهای ایدئولوژیك را تهدید می كند. 

دلایلی كه باید ازدواج را در حركت ملی آزربایجان گسترش داد.

می توان از آنجمله به كاهش انحرافهای جنسی در بین جوانان فعال در حركت ملی، افزایش حس مسئولیت پذیری، پذیرش اجتماعی، جلوگیری از بیماریهای روانی و عصبی در آینده اشاره كرد. اما مواردی را می توان عنوان كرد كه به طور اخص، ویژه حركتهای مدنی و اجتماعی نظیر حركت ملی آزربایجان میباشند. از آن جمله:

1-   الگوسازی: اگر به برخی شعارهای حركت ملی از جمله برابری زن و مرد، اعطاء حق طلاق به زنان، مسئولیت پذیری زنان در برابر اقتصاد مشترك خانواده، بازتعریف روابط دختران و پسران با محوریت ارتباط آزاد عقلانی و...  نگاهی بیندازیم؛ می توان تحقق عینی این شعارها و همچنین معیار سنجش راستی یا دروغ بودن این شعارها را در گسترش ازدواج های ایدئولوژیك دانست. ملت ما باید به واقع ببینند؛ كه این شعارها حرفهای دهن پركن و روشنفكرانه ای نیست كه صرفا جهت همراهی و بهره برداری از آنها داده می شوند.

2-   برگزاری مراسمات مختلف خواستگاری، عقد و ازدواج ملی كه باعث می شود، در شرایط فعلی بتوانیم حرفهای زیادی را بوسیله موسیقی اصیل آزربایجانی؛ كارتهای عروسی به زبان توركی؛ آشنا نمودن خانواده ها با شعراء و بزرگان ملی با حضور و شركت آنها، رقص آزربایجانی، لباسهای ملی و ... به مردم برسانیم. تجربه برگزاری چندیم مراسم بدین شكل برای همه ثابت نمود كه این مراسمات و نیز جشنهای تولد ملی تاثیری بلندمدت و شگرف بر خانواده ها دارند.

3-   شیرزنان فعال در حركت ملی هر چند از نظر كمی در قیاس با پسران كمتر هستند، اما همین دختران جسور؛ تومروس وار در میدان مبارزه دوشادوش مردان و گاه در صف مقدم مبارزه حركت می كنند. متاسفانه بنده خود شخصا دختران مبارز و زیبای حركت ملی را كه بدلیل ترس از بالارفتن سن ازدواجشان مجبور به ازدواج با كسانی شده اند؛ كه حتی بویی از مبارزه به مشامشان نرسیده و برخی از این دختران با غیرتوركها پیوند ازدواج بسته و از گردونه مبارزه خارج شده اند. در اینجا قصد بنده اشاعه نژادپرستی نیست، اما در اینجا مسئله ای وجود دارد كه باید بدان توجه شود. بسیار بهتر خواهد بود  كه دختران و پسران تورك مبارز همسر یكدیگر شوند. این می‌تواند به صورت یك قانون نانوشته اجرا شود.

4-   پرورش فرزندان مبارز: علوم اجتماعی و روانشناسی ثابت كرده اند كه هر گاه پدر و مادر از نظر فكری و رفتاری باهم اشتراكات مناسبی داشته باشند و بتوانند روابط عاطفی و زناشویی قابل قبولی با یكدیگر داشته باشند؛ در پرورش فرزندان نیز موفق عمل كرده و خانواده ای مطمئن و منسجم را تشكیل خواهند داد. این یعنی همان نیازی كه در آینده حركت نقش اصلی و تعیین كننده را بازی خواهد كرد. آینده حركت وابسته به خانواده هاست. خانواده هایی با تفكراتی عالی و سكولار با محوریت منافع ملت آزربایجان جنوبی.

5-   كاهش فشار خانواده ها به جوانان مجرد مبارز: بسیار اتفاق افتاده است كه دختران و پسرانی كه در جریان مبارزه بازداشت، تهدید و یا ضرب و شتم شده اند؛ با فشار بسیار زیاد خانواده ها مجبور به عقب نشینی و سكوت شده اند. ازدواج های درون جنبشی كمك شایانی به آنها خواهد كرد تا بتوانند در سایه تكیه گاهی از جنس خویشتن، سرعت و قدرت مبارزه را افزایش دهند. در این صورت از فشار خانواده ها نیز تا حد بسیار زیادی كاسته می شود.

توصیه هایی به دختران و پسران مبارز حركت ملی آزربایجان

سال گذشته از قول سعید متین پور جمله ای شنیدم كه گفته بود: "ما باری بسیار سنگین بر دوش می كشیم؛ كه حاوی صد سال آمال و آرزوهای انباشته؛ خونها، اجساد، ارواح و همچنین زندگانی كه امیدوارانه به آینده نگاه می كنند است. شاید شانه های ما برای كشیدن و حمل آن ضعیف است؛ اما اگر لازم باشد به دندان خواهیم كشید."

حال سوالی از شما دوستان دارم: آیا با مماشات، سهل انگاری، ساده اندیشی، نگاه فانتزی و بسیار رومانتیك به ازدواج، چشم و هم چشمی های رایج در جامعه بیمار ایران می شود و می توان این بار را به سرمنزل مقصود رساند؟ تا كی می توانیم به نیشمان بكشیم این مسئولیت سترگ را ؟  

پسران مان باید بدانند كه در این مسیر با هجران، فراغ، فقر و بسیاری از فشارهای دیگر روبرو خواهند شد. نمی توان به صرف اینكه من همسرم را تغییر خواهم داد با هر كسی ازدواج نمود. آیا حماقت نیست كه چنین جمله ای بكار بریم؟ از كجا مطمئن هستید؟؛ شاید همسرتان شما را تغییر داد!

اما دخترانمان متوجه باشند كه با مردانی ازدواج می كنند، كه جان و مال و هستی شان را در راه مبارزه گذاشته اند. بیشتر فعالان پسر از دانشگاه ها اخراج می شوند، كار و شغل مناسبی ندارند و راحت بگویم؛ فقر یكی از مشخصه های فعالان صدیق است. الگو بودن یعنی اینكه حركت ملی باید ارزشش را داشته باشد؛ كه دختران مبارز و زیبایش، قدم در راه احقاق حقوق ملت خویش بگذارند. شاید تا آخر عمرتان نتوانید سوار ماشین شخصی همسرتان شوید. شما هم باید در برابر ناملایمات خود را آماده كنید. فكر نمی كنم هیچ فعال صدیق حركت ملی آزربایجان، مخالف كار كردن زنان باشد. دوشادوش همسرتان می‌توانید كار كنید.

باید انتظاراتمان را از همسرمان به حداقل برسانیم. اولویت با تحقق آمال حركت ملی كه قاعدتا تحقق این آمال باعث تحقق آرزوها و خواستهای شخصی، خانوادگی و اجتماعی مان خواهد بود؛ است. در این مسیر باید لذت ببریم. از باهم بودنمان و باهم رسیدنمان. شاید چیزهای زیادی را كه لوكس پرستان دارند؛ بدست نیاوریم و حتی اگر داریمشان از دست بدهیم؛ اما چیزهای زیادی نیز بدست می آوریم.

با كمی تحقیق در زندگی مشترك برخی نئوفعالان می بینیم كه موفقیت در زندگی مشترك آنها موج می زند. این ناشی از جهانبینی مشترك و فراخ آنهاست. طلاق در بین آنها موجودیتی ندارد. وظیفه خانواده های فعالان پرورش فرزندان موفق تورك است. پیشرو، باهوش، تاثیرگذار و محرك.

اینها رویا نیست. كافی است در را باز كنیم و خود را از حصارهای تنیده شده و منفی گرائیها به خارج پرتاب كنیم. اگر كسی در خود توان و اعتماد به نفس اداره یك خانواده كم توقع را نمی بیند؛ قطعا این شخص نمی تواند مسئولیت پذیر باشد و صدا البته كه وی نمی تواند بار به دوش كشیدن آمال یك ملت را یدك بكشد.

چند وقت پیش شنیدم كه در بین دانشجویان فعال در جنبش دانشجویی از واژه ی "جنبش عدم تاهل" استفاده می شد. حتی اگر این واژه برای شوخی و خنده هم باشد؛ نقش منفی و تاثیر منفی خود را خواهد داشت.

اتفاقا در اینجا پیشنها می شود تا ازدواجهای دانشجویی دانشجویان آزربایجانی شكل بگیرد و یك سیستم آموزشی یا سایت یا وبلاگ آموزشی ویژه ازدواج برای فعالان آزربایجانی توسط جنبش دانشجویی ایجاد شود؛ تا بتوانیم فازهای اجتماعی حركت را در همه بخشها گسترش دهیم. از خانواده های دیگر انتظار می رود كه نقش فعالتری در معرفی دختران و پسران مبارز به یكدیگر داشته باشند. این كار سبب  افزایش ضمانت و استحكام آشنایی ها و نیز نوعی احترام به سنتهای خوب اجتماعمان است.

از رسانه های گروهی حركت ملی آزربایجان نیز انتظار می رود ضمن پرداختن به این قبیل موضوعات اجتماعی، در حد توان و امكان خویش فعالیت خود را در این زمینه بسط دهند. فعالیتهایی چون مصاحبه با خانواده های فعالان موفق، یا نمایش بخشهایی از فیلمهای مراسم ازدواج فعالان و ... در این حوزه پیشنهاد می گردد.

امید است در مجموع با اشاعه فرهنگ مثبت و خداپسندانه ازدواج، آنهم از نوع ملی، شادی و نشاط هر چه بیشتری به حركت ملی آزربایجان تزریق گردد و قوام و پایداری هرچه بیشتر خانواده ها را به ارمغان بیاورد. پایان

*****************************************

پیشنهاد موضوعات مرتبط با مقاله جهت تحقیقات گسترده.

1-   تجرد یا تاهل، كدام نیازهای آتی حركت ملی آزربایجان را تامین می كند؟

2-   معایب و مزایای ازدواجهای ایدئولوژی محور- شاخصها، اولویتها !؟

3-   چگونه فرزندانمان را برای آینده حركت ملی آزربایجان تربیت كنیم؟

4-   بررسی حقوق زنان در ادبیات حركت ملی آزربایجان جنوبی در مبحث ازدواج.

گؤنده ر     بؤلوم لر: توپلومسال (اجتماعی)