موهندیس حسن راشدی‌دن یاخشی بیر یازی

بعضی‌لری اؤلومدن ائله قورخورلار، ائله بیل یالنیز اونلار اؤله‌جكلر  و باشقالاری دونیانین سونونا قدر یاشایاجاقلار؛ اونا گؤره اؤلوم سؤزونو نه اینكی دیله گتیرمكدن قاچارلار، بلكه اونو ذهنلرینه بئله گتیرمك ایسته‌میرلر!

آمما اؤلومون الیندن ایندیه كیمی هئچ كیمسه قاچا بیلمه‌ییب، قاچادا بیلمز!

امیر تیمور و یا همان دونیانین دوغوسوندان باتی‌سینا حؤكم سورن " كوره‌كن تیمور " دان بیر ائشیتمه‌یه‌ ده‌یر سؤز و جومله قالیب : " قورخاق آدام  گونده اؤلر؛ قورخماز آدام یالنیز بیر دفعه ! "

اؤلومون قورخوسو یوخدور، چونكو  اؤلوم بیر قارا ده‌وه‌دیر هر كسین قاپیسیندا یاتاجاق  یالنیز گئجی - تئزی وار!  آما منجه، انسان یاشادیغی زامان كیمی، اؤلوموندن سونرایا دا برنامه – پلان حاضیرلامالیدیر!

بونلاری یازماقدا بیر هدف و مقصد وار، اودا بودور كی بیزیم هامیمیز گئج و یا تئز بو دونیادان گئتمه‌لییك و بوندا دا هئچ بیر شك و شوبهه یوخدور؛ یاشادیغیمیز ایللرده‌ده ایشله‌ییب – چالیشیب؛ اؤز گوجوموز قدری اؤز عائله یاشامیمیزی تامین ائتمه‌یه چالیشمیشیق و آز – چوخ  مادی ایمكانلارا‌دا صاحیب اولموشوق.

باشقا طرفدن ایسه اؤزوموزه و اؤز هویت و وارلیغیمیزا ایناندیغیمیز گوندن‌ده دوغما دیلیمیز، مدنیتیمیز، كیملیك و هویتیمیز اوغروندا گوجوموز قدری چالیشمیش و الیمیزدن گله‌نی اسیرگه‌مه‌میشیك آما بیر سورو وار، گؤره‌سن یاشام بویو  ایشله‌ییب - چالیشدیغیمیز و توپلادیغیمیز مادی ایمكانلاریمیزدان، اؤلندن سونرا  ملّی یولدا خرجله‌مه‌یه و ملّی هدفلریمیزین  آردینی توتماغادا فیكیرلشمیشیك‌می؟

چوخلاریمیز  اؤلمه‌دن قاباق، وار – یوخوموزدان، اؤولادلاریمیزین پایینی آییریب و اؤلندن سونرا اونلارین هره‌سینه‌نه قدر یئتیشه‌جیینی وصیت ائدیریك و اؤزوموزه‌ده كربلا كفنی حاضیرلاییب و حتی كفن – دفن و یاس مراسیمیمیزده نه قدر پول خرجلنمه‌جیینه‌ده فیكیرلشیر و بو مسئله‌یه گؤره میلیونلار تومن پول آییریریق؛ آما گؤره‌سن بو آیریلان پوللاردان، اؤزوموزدن سونرا ملی وارلیغیمیز یولوندا خرجلنمه‌یه‌ده وصیت ائدیریك‌می؟

ایراندا رضاشاه زامانیندان ایندیه كیمی ( یالنیز 1324- 1325 جی ایل و آذربایجاندا یارانان نهضتی استثنا ائده‌رك) بوتون اؤلكه ایمكانلاری، رادیو – تلویزیوندان درس كیتابلاری،گونده‌لیك قزئت و درگی‌لر، سینما - تئاتر و بوتون عمومی و جمعی رسانه‌لر  یالنیز فارس دیلی‌نین اختیاریندا و خدمتینده‌دیر  و مملكتین باشقا دیللری‌نین او جومله‌دن اوتوز میلیوندان چوخ بو اؤلكه‌ده نفوسو اولان توركلرین دیلینده نه اینكی اؤلكه ایمكانینندان هئچ بیر پای و سهم یوخدور  بلكه تورك انسانی‌نین اؤز هزینه‌سی ایله بو ساحه‌ده بالاجا بیر ایمكان یارانیرسادا قارشیسینی آلیرلار!

مثلا هر كس، خارجی دیلده اولماماق شرطی‌ایله اؤز دوكان، شركت و مؤسسینه ایسته‌دیگی آدی قویماغا حاقلی‌دیر، لاكین بو ساده انسانی حاقّی‌دا بیزدن اسیرگه‌ییر و بیزیم مثلا دوكان و شركتیمیزه قویدوغوموز " آناوطن "، " آل آپار "، " چنلی بئل "، " اودلار یوردو " و " جان آذربایجان "  سؤزلری‌نین قاباغینی آلیرلار!

گؤره‌سن بو سؤزلر یابانجی و خارجی سؤزلر‌می‌دیر كی یازیلمیش قانونا دایاناراق اونون استفاده ائدیلمه‌سی یاساق حساب اولونور؟!

اگر یابانجی و خارجی سؤزلرسه اوندا 30 میلیوندان چوخ نفوسا مالیك اولوب ایران آدلی اؤلكه‌ده یاشایان توركلر، یابانجی، اجنبی و خارجی حساب اولارلار! بونلار خارجی و اجنبی حساب اولمورلارسا  ندن اونلارین دیلینه خارجی گؤز ایله باخیلیر و  بو دیلده قویلان دوكان، شركت و یا مؤسسه آدلاری‌نین قاباغی آلینیر؟!

هر حالدا بو مسئله قضیه‌نین بیر طرفی دیر، لاكین مسئله‌نین باشقا طرفی اؤزوموزه قاییدیر؛ بئله بیر دورومدا گوره‌سن بیزیم چیگنیمیزده ایكی قات ملّی وظیفه آغیرلیق ائتمیرمی؟

مملكتین بوتون ایمكانلاری فارس دیلی‌‌نین توسعه و گلیشمه‌سی اوچون اولدوغو حالدا، توركلره ایراندا حتی 5 دقیقه‌لیك اؤز دیلینده مكتب و بیلیم یوردلاریندا درس اوخوماق حاقّی قائل اولمایان محمود افشار كیمی آداملار  (باخ بو كیتابا، زبان فارسی در آذربایجان، گرد آوری ایرج افشار، تهران – سال 1368، ص 288)  هله یاشادیغی زامان ثروتی‌نین بؤیوك حیصه‌سینی فارس دیلی‌نین توسعه و  ترقی‌سینه حصر ائدیر  و 32 "رقبه " اؤز ثروتیندن فارس دیلی‌نین اختیاریندا قویور كی اونون 32 رقبه ثروتی نین یالنیز بیر رقبه‌سی میلیاردلار تومن اولور! محمود افشار بو قدر ثروتینی فارس دیلی‌نین توسعه‌سی اختیاریندا قویدوقدان علاوه اؤلندن سونرایادا فیكیرلشیر و اؤز وصیتنامه‌سینده یازیر:

 " هم اكنون به موجب همین سطور وصیّت می‌كنم كه بعد از من یك‌سوم از "ماتَرَك" به عنوان "ثلث" شرعی بر این موقوفات افزوده شود. هر گاه در آخرین وصیتنامه شرایط و مصرف خاصی برای ثلث معیّن نكردم منظور این است كه عملاً و قانوناً یك‌سوم نامبرده نیز زیر نظر متولیانی كه معیّن كرده‌ام قرار گیرد ..." (باخ ، پنج وقفنامه، ص23 )

بونلارا نظر سالاراق، گؤره‌سن بیز، مظلوم قالمیش دیلیمیز، تاریخیمیز، ادبیاتیمیز و  كیملیگیمیز یولوندا نه ائتمیش و اؤزوموزدن سونرا بو دیلین اؤلوم الیندن یاخا قورتارماسینا هانسی وصیتلری ائتمیش و یا ائتمك فیكرینده‌ییك؟!

محمود افشار قدر ثروتیمیز اولماسادا  آیا اؤزوموزدن قالان ثروتیمیزین اوچدن بیر حیصه‌سینی و یا هر نه قدر اولورسا اولسون بیر بؤلومونو، اؤزوموزدن سونرادا دیلیمیز و مدنیّتیمیز یولوندا مختلیف ساحه‌ده مثلا هر اوچ ایلدن بیر ان‌یاخشی تدقیقات، رومان و  شعرلره جایزه قویماق و یا باشقا یوللارا خرجله‌مه‌یه وصیت ائده بیلمه‌ریك‌می؟!

آچار سؤزلر : یازی,

گؤنده ر     بؤلوم لر: گوندم اولای